An toàn cháy nổ luôn là vấn đề được đặt lên hàng đầu, và việc hoàn thiện khung pháp lý về PCCC và CNCH là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Nhà nước. Nhằm tăng cường hiệu lực quản lý, răn đe các hành vi vi phạm, đồng thời nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật về PCCC trong cộng đồng, Chính phủ đã ban hành một Nghị định mới quy định chi tiết về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực PCCC và CNCH, dự kiến sẽ có hiệu lực chính thức vào năm 2025.
Nghị định này được kỳ vọng sẽ tạo ra những chuyển biến tích cực, góp phần giảm thiểu số vụ cháy, nổ và thiệt hại do cháy gây ra, đồng thời thúc đẩy các cơ sở, cá nhân chủ động hơn trong công tác phòng ngừa.
Bối cảnh và mục đích của Nghị định mới
Nghị định mới được ban hành trong bối cảnh tình hình cháy nổ vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt là tại các khu dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, chung cư và nhà ở riêng lẻ kết hợp kinh doanh. Mặc dù các quy định pháp luật về PCCC đã được ban hành và sửa đổi, bổ sung liên tục (như Nghị định 136/2020/NĐ-CP và Nghị định 50/2024/NĐ-CP), nhưng việc tăng cường các chế tài xử phạt hành chính là cần thiết để tạo sức răn đe mạnh mẽ hơn.
Mục đích chính của Nghị định là:
- Chi tiết hóa các hành vi vi phạm: Nêu rõ các hành vi vi phạm hành chính cụ thể trong lĩnh vực PCCC và CNCH, giúp các cơ quan chức năng và người dân dễ dàng nhận diện.
- Quy định mức xử phạt rõ ràng: Đặt ra các khung phạt tiền cụ thể cho từng hành vi vi phạm, đảm bảo tính công khai, minh bạch và nghiêm minh.
- Tăng cường trách nhiệm: Nâng cao ý thức, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc tuân thủ các quy định về an toàn PCCC.
- Phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro: Góp phần ngăn chặn các hành vi tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, từ đó giảm thiểu số vụ cháy và thiệt hại về người và tài sản.
Những điểm mới đáng chú ý về mức xử phạt và hành vi vi phạm
Mặc dù chi tiết cụ thể của Nghị định sẽ cần được công bố chính thức khi có hiệu lực, dựa trên xu hướng sửa đổi pháp luật về PCCC gần đây, có thể dự đoán một số điểm mới quan trọng:
- Tăng nặng mức phạt đối với các hành vi gây hậu quả nghiêm trọng: Các vi phạm liên quan đến việc không trang bị đầy đủ phương tiện PCCC, không duy trì hoạt động của hệ thống PCCC, hoặc cản trở công tác chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ có thể sẽ đối mặt với mức phạt cao hơn đáng kể.
- Xử phạt nghiêm khắc hơn đối với các công trình chưa được nghiệm thu PCCC nhưng đã đưa vào hoạt động: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra các vụ cháy lớn, do đó, Nghị định mới có thể sẽ có các điều khoản xử phạt mạnh tay hơn đối với hành vi này.
- Mở rộng phạm vi đối tượng bị xử phạt: Có thể bao gồm cả trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức liên quan trực tiếp đến việc quản lý, vận hành, bảo trì hệ thống PCCC trong cơ sở.
- Quy định chi tiết hơn về các hành vi vi phạm trong quản lý, sử dụng điện: Điện luôn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây cháy. Nghị định có thể bổ sung các quy định cụ thể hơn về vi phạm an toàn điện trong PCCC.
- Chế tài đối với việc không thực hiện kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ hệ thống PCCC: Việc này rất quan trọng để đảm bảo hệ thống luôn sẵn sàng hoạt động khi cần thiết. Các quy định về xử phạt có thể sẽ được thắt chặt hơn.
Hình thức xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực PCCC
Theo Điều 3 Nghị định 106/2025/NĐ-CP, hình thức xử phạt vi phạm hành chính và biện pháp khắc phục hậu quả gồm:
- Các hình thức xử phạt chính trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ bao gồm:
+ Cảnh cáo;
+ Phạt tiền.
- Các hình thức xử phạt bổ sung trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ bao gồm:
+ Đình chỉ hoạt động có thời hạn;
+ Tịch thu tang vật vi phạm hành chính;
+ Tước quyền sử dụng giấy phép là văn bản thẩm định thiết kế về phòng cháy và chữa cháy, văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy từ 06 tháng đến 12 tháng.
- Các biện pháp khắc phục hậu quả trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ bao gồm:
+ Biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại điểm a khoản 1 Điều 28 Luật Xử lý vi phạm hành chính;
+ Các biện pháp khác được quy định cụ thể tại Nghị định 106/2025/NĐ-CP.
Mức phạt tiền trong lĩnh vực PCCC và cứu hộ cứu nạn
Theo Điều 4 Nghị định 106/2025/NĐ-CP, mức phạt tiền trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ gồm:
- Mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ đối với cá nhân đến 50.000.000 đồng. Đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm, mức phạt tiền gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
- Mức phạt tiền quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt được áp dụng đối với một hành vi vi phạm hành chính của cá nhân.
- Hộ gia đình, hộ kinh doanh, cộng đồng dân cư vi phạm các quy định của Nghị định này bị áp dụng mức phạt tiền đối với cá nhân vi phạm hành chính.
Tác động của Nghị định đến doanh nghiệp và cá nhân
Nghị định mới sẽ có tác động sâu rộng đến mọi mặt của đời sống xã hội:
- Đối với doanh nghiệp:
- Nâng cao ý thức tuân thủ: Buộc các doanh nghiệp phải chủ động rà soát, đầu tư và nâng cấp hệ thống PCCC của mình, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các quy định.
- Tăng chi phí ban đầu: Có thể phát sinh chi phí đầu tư hoặc cải tạo hệ thống PCCC để đáp ứng các tiêu chuẩn mới, nhưng đây là chi phí cần thiết cho sự an toàn và bền vững lâu dài.
- Giảm thiểu rủi ro: Mặc dù có thể tốn kém ban đầu, việc tuân thủ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ cháy nổ, từ đó bảo vệ tài sản, con người và duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định.
- Đối với cá nhân:
- Nâng cao nhận thức: Cá nhân sẽ cần nâng cao ý thức về an toàn PCCC trong gia đình, nơi làm việc và cộng đồng.
- Chủ động phòng ngừa: Thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả như kiểm tra hệ thống điện, không tích trữ vật liệu dễ cháy, biết cách thoát hiểm.
Chuẩn bị như thế nào để tuân thủ Nghị định mới?
Để đón đầu và tuân thủ tốt Nghị định mới về xử phạt hành chính trong lĩnh vực PCCC và CNCH, các doanh nghiệp và cá nhân cần:
- Chủ động tìm hiểu và cập nhật: Thường xuyên theo dõi thông tin từ Bộ Công an, Cục Cảnh sát PCCC và CNCH để nắm bắt những quy định mới nhất ngay khi Nghị định được ban hành chính thức.
- Rà soát và đánh giá lại hệ thống PCCC hiện có: Kiểm tra xem hệ thống PCCC của mình đã đạt chuẩn và phù hợp với các quy định mới chưa. Nếu cần, tiến hành nâng cấp, sửa chữa hoặc bổ sung thiết bị.
- Đầu tư vào vật liệu và thiết bị PCCC chất lượng: Sử dụng các vật liệu chống cháy đạt chuẩn như tấm chống cháy Global Titan Fireboard, sơn chống cháy, quạt hút khói chống cháy... để đảm bảo hiệu quả PCCC thực tế.
- Tổ chức huấn luyện PCCC định kỳ: Nâng cao kiến thức và kỹ năng PCCC cho cán bộ, nhân viên, đặc biệt là các quy trình thoát hiểm, sử dụng thiết bị chữa cháy tại chỗ.
- Kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ: Đảm bảo toàn bộ hệ thống PCCC (báo cháy, chữa cháy, hút khói, thoát hiểm) luôn trong tình trạng hoạt động tốt nhất.
Nghị định quy định về xử phạt hành chính lĩnh vực PCCC và CNCH mới nhất năm 2025 là một bước đi quan trọng trong việc tăng cường an toàn cháy nổ tại Việt Nam. Việc nắm bắt và tuân thủ nghiêm túc các quy định này không chỉ giúp doanh nghiệp và cá nhân tránh được những mức phạt nặng mà quan trọng hơn là góp phần bảo vệ tính mạng, tài sản và sự phát triển bền vững của cộng đồng.
